اخذ ما بالفعل مکان ما بالقوهاخذ ما بالفعل مکان ما بالقوه از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و یکی از مصادیق مغالطه سبب سوء اعتبار حمل است. ۱ - توضیح اصطلاحیکی از موارد سوء اعتبار حمل، مشتبه شدن محمول بالقوه با محمول بالفعل است که به سبب حذف قید و عدم تصریح، دو قضیه با یکدیگر مشتبه می‌شوند؛ مثلاً هر گاه گفته شود: «هر ساکتی سخن می‌گوید»، اگر مقصود این باشد که در حال خاموشی بالفعل، سخن می‌گوید دروغ و محال است و اگر چنین اراده شده باشد که قوه سخن گفتن در او موجود است، قضیه، راست و صحیح است. محمول بالفعل نیز گاهی با «ما بالقوه» مشتبه می‌شود؛ مانند: «هیچ مردی نمی‌تواند سخن بگوید، زیرا زبان نگشوده است» که اگر در این قضیه، قصد شده باشد که هر مردی در زمان نوزادی، زبان نگشوده است، صحیح، و فعلاً دروغ و باطل است. [۱]
ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۲۶۸.
[۳]
شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۸۵.
۲ - پانویس
۳ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «اخذ ما بالفعل مکان ما بالقوه»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۰/۲۸. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
|